17 augustus 2022

Door welk venster kijk jij op de wereld?

Heb jij snel het gevoel dat anderen het beter kunnen of weten dan jijzelf? En laat je dingen daarom liever over aan een ander? Als je vaak onzeker bent, zet je anderen eerder op een voetstuk en maak jij jezelf kleiner. Waarschijnlijk heb je ook een sterke innerlijke criticus.

In mijn praktijk begeleid ik regelmatig meer introverte coachees die hierdoor vastlopen. Wat kan helpen is je bewust te worden welke overtuigingen je (als kind) onbewust hebt aangeleerd. Een methode die hierbij kan helpen is de Transactionele analyse.

Transactionele analyse (TA)
De Transactionele analyse gaat ervan uit dat een emotionele toestand wordt veroorzaakt door een innerlijk dialoog van de psyche. De TA is een persoonlijkheidstheorie en psychotherapeutische behandelmethode, ontwikkeld door Eric Berne. De uitgangspunten in de TA zijn:

• Mensen zijn OK, iedereen is van waarde: ik ben OK, jij bent OK;
• Mensen hebben de capaciteit om te denken;
• Mensen bepalen hun gedrag door middel van besluiten, die zij deels onbewust nemen. Die besluiten kunnen worden 
    herzien.

Het doel van TA is dat mensen groeien in hun autonomie. Dit uit zich in een groter bewustzijn, meer spontaniteit, grotere intimiteit, meer integriteit, ruimte voor zingeving en meer eigen verantwoordelijkheid nemen over zichzelf.

Basisposities, strooks en script
In de TA bestaan 4 basisposities. Dit zijn overtuigingen die je over jezelf en anderen hebt. Ooit heb je besloten deze in je leven als uitgangspunt te nemen. Deze overtuigingen heb je in je jeugd gevormd door de “strooks” die je hebt gekregen. Strooks zijn manieren van aandacht die je als het ware hebben gestreeld (positief) of geslagen (negatief, Engels voor beide begrippen: strokes). De strooks kunnen voorwaardelijk of onvoorwaardelijk zijn:

• Je bent oké = onvoorwaardelijk positief;
• Je doet oké = voorwaardelijk positief;
• Je bent niet oké = onvoorwaardelijk negatief;
• Je doet niet oké = voorwaardelijk negatief.

Met al deze ervaren strooks hebben we onbewust een “script” ontwikkeld, een levensscript waarin jij je besluiten op basis van je ervaringen als het ware hebt vastgelegd. De 4 basisposities die je met de strooks kunt hebben ontwikkeld en in je levensscript hebt opgenomen, zijn:

1. Ik ben oké, jij bent oké: dit is een gelijkwaardige basishouding, waarin een ieder van waarde is. Hierin is er ruimte voor groei en ontwikkeling, samenwerking, samenleven, samenzijn. Dit is de houding die hoort bij het 1^e uitgangspunt van de TA zoals hierboven genoemd.  
2. Ik ben oké, jij bent niet oké: in deze positie geloof jij dat jij het beter kan of weet dan de ander. Je weet wat goed is voor de ander en drukt jouw ideeën door.
3. Ik ben niet oké, jij bent oké: in deze houding geloof je dat jij minder waard bent dan de ander. De ander weet het of kan het beter, als jij het moet doen, komt het vast niet goed. Je stelt je liever onzichtbaar op, maar voelt je vervolgens onbelangrijk.
4. Ik ben niet oké, jij bent niet oké: als je in deze positie zit, vindt je alles prut en geloof je dat er niets veranderd kan worden.

Als jij je herkende in de eerste alinea van deze blog, dan overheerst basispositie 3 bij jou. Op basis van de overtuiging “Ik ben niet oké, jij bent oké” denk, voel en handel je meestal. Dit is het venster waar doorheen jij naar de wereld kijkt.