egopositie

17 september 2022

Vanuit welke egopositie(s) zou jij beter kunnen communiceren?

In mijn vorige blog heb ik de uitgangspunten van de Transactionele analyse (TA) behandeld, die met elkaar zeggen dat groei in autonomie bij mensen mogelijk is. De 4 basisposities die voorkomen en van waaruit wij als volwassene nog steeds denken, voelen en doen, heb ik behandeld. Deze basisposities, die niet altijd meer effectief zijn, vloeien voort uit de strooks (positieve en negatieve aandacht) die je in je kindtijd hebt ontvangen en het (levens)script wat je daarmee hebt ontwikkeld. Hiermee ben je je bewust geworden van de overtuigingen die je als kind onbewust hebt ontwikkeld en van de besluiten die je onbewust hebt genomen.

De TA kent echter nog meer onderdelen, die je kunnen helpen in het denken, voelen en handelen als volwassene. Ik begin met de zogenaamde “Egoposities”.

Egoposities
Volgens de TA zitten in elk persoon 3 egoposities: ouder, volwassene en kind (OVK-model).
egopositie
  • Ouder- egopositie: als we in deze toestand zitten, denken, voelen en gedragen we ons op de manier die wij vroeger als kind van met name onze ouders/opvoeders mee hebben gekregen. Zij waren ons voorbeeld en hun normen en waarden hebben we in ons brein “ingeprent”. We gedragen ons naar deze overtuigingen, want dit besluit hebben we in ons script onbewust vastgelegd.
  • Volwassen- egopositie: in deze toestand denken, voelen en handelen we in het hier en nu.
  • Kind- egopositie: als we in deze toestand zitten denken, voelen en gedragen we ons op basis van onze ervaringen als kind. Ook deze ervaringen hebben we in ons brein ingeprent, we gedragen ons nog steeds naar deze overtuigingen, die we vast hebben gelegd in ons script.

De ouder- en de kind-egopositie kunnen elk positief (effectief) of negatief (ineffectief) zijn. De gedragingen zien er bij elk als volgt uit:

egopositie

Iedereen wisselt meerdere keren op een dag van egopositie. Vanuit welke we handelen is afhankelijk van de persoon met wie we communiceren en de context waarin dat gebeurt, of de situatie. De TA onderscheidt 3 verschillende soorten “transacties” ofwel communicatiepatronen (verbaal en nonverbaal):

         1. Complementaire (of parallelle) transacties

         2. Kruislingse (of gekruiste) transacties

         3. Transacties met bijbedoelingen

ad. 1.) Complementaire (of parallelle) transacties
Hiervan is sprake als de communicatie zoals verwacht verloopt. Dit is bijvoorbeeld het geval als de communicatie van de ene gesprekspartner vanuit de egopositie volwassene begint (de zender = stimulus) en de reactie van de andere gesprekspartner (de ontvanger = respons) ook plaats vindt vanuit de egopositie volwassene.

egotransacties
                        
egotransacties

Een ander voorbeeld voor een complementaire transactie is als de ene gesprekspartner vanuit de kritische-ouderpositie communiceert en de ander vanuit de aangepaste-kindpositie reageert.

egotransacties

De communicatie kan zo eindeloos doorgaan. Als dat niet gewenst is en je wilt iets doorbreken, kun je een andere egopositie aannemen en zorgen voor een zogenoemde “kruislingse transactie”.

ad. 2.) Kruislingse (of gekruiste) transacties
Hiervan is sprake als de communicatie niet loopt zoals verwacht. Dit is bijvoorbeeld het geval als de stimulus vanuit de kritische-ouderpositie komt en de respons vanuit de volwassen-positie plaatsvindt. De kruislingse transactie kan zoals gezegd bewust ingezet worden als er iets doorbroken moet worden, maar kan ook (per ongeluk) negatief uitpakken. Dat is afhankelijk van hoe iets gezegd wordt en hoe het door de ander geïnterpreteerd wordt.

kruistransacties

ad. 3.) Transacties met bijbedoelingen
Transacties vinden altijd plaats op waarneembaar niveau en tegelijkertijd ook op psychologisch niveau. Dit komt omdat het grootste deel van onze communicatie non-verbaal plaats vindt. Als we ook nog iets anders bedoelen dan dat we zeggen, spreken we van transacties met bijbedoelingen. Bijvoorbeeld de stimulus reageert vanuit de volwassen-positie, maar denkt vanuit de kritische-ouderpositie. Vervolgens vindt de respons plaats vanuit de aangepast-kindpositie. 

Transacties met bijbedoelingen

Tot slot
De egoposities en bijbehorende transacties die ik in deze blog heb behandeld, is één van de tools die de TA biedt voor groei naar meer autonomie en meer eigen verantwoordelijkheid nemen over jezelf. Deze blog is onderdeel van een serie van vier. In de volgende blog ga ik in op een andere tool: drivers, stoppers en allowers en in de laatste behandel ik de drama- en winnaarsdriehoek. Wil je niets missen? Schrijf je dan in voor mijn driemaandelijkse inspiratiemail of volg me op mijn social media-kanalen via de knoppen rechts bovenaan deze pagina.

Vanuit welke egopositie(s) zou jij beter kunnen communiceren en welke mag je wat minder vaak gebruiken?  

Met dank aan EduGraphics voor de illustraties

        Coachingpraktijk Monique