15 juli 2023

Denk jij in termen van rivaliteit of van samenwerking?

In mijn drie eerdere blogs over de zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey ging het over eigenschappen die nodig zijn voor overwinningen op jezelf. Deze zijn proactief zijn, begin met het einde voor ogen en belangrijke zaken eerst.

In de volgende blogs behandel ik de eigenschappen die nodig zijn voor overwinningen met de omgeving. Het is belangrijk om je in deze volgorde te ontwikkelen. Zoals Stephen Covey zegt: je kunt niet goed omgaan met anderen als je niet hebt gevochten voor een leven in harmonie met jezelf.

Jouw eigen onafhankelijkheid is een voorwaarde voor wederzijdse afhankelijkheid. Relaties bouw je op vanuit je eigen kern, je Cirkel van invloed. 

Emotionele bankrekening.
Voor het omgaan met de omgeving kun jij je een emotionele bankrekening voorstellen. Het saldo hierop geeft de mate van vertrouwen aan binnen een relatie. Je kunt storten en opnemen. Een positief saldo geeft een gevoel van veiligheid. Dat bereik je door oprecht aardig te zijn, iets voor iemand te doen zonder eigenbelang, eerlijk te zijn en je aan afspraken te houden. Het vertrouwen wordt groter. Je kunt dan ook fouten maken. Omdat het saldo positief is, blijft er genoeg over.

Maar als je de neiging hebt om onfatsoenlijk te zijn en geen respect te tonen, de ander af te kappen en te tiranniseren, neemt het saldo af en zal uiteindelijk negatief worden. Het vertrouwen zal verdwijnen en er is sprake van een gevoel van onveiligheid. Hoe kun je er nu voor zorgen dat het saldo positief wordt of blijft? Daarvoor kun je 5 belangrijke stortingen doen.

5 belangrijke stortingen
De mogelijkheden die je hebt om een positief saldo op de emotionele bankrekening te krijgen of houden, zijn de volgende:

1. De ander begrijpen
Een relatie opbouwen of herstellen kost tijd en veel geduld. Je kunt het niet afdwingen. Je bereikt het door naar iemand te luisteren zonder te oordelen, meningen en adviezen te geven of het naar je eigen verhaal te trekken. Probeer de ander helemaal te begrijpen.

2. Integriteit tonen/woord houden
Zonder integriteit zal je niet snel tot een positieve emotionele bankrekening komen. Het is wat anders dan eerlijk zijn. Eerlijk zijn betekent dat je de waarheid spreekt. Als je integer bent, doe je wat je zegt en zeg je wat je doet. Hiervoor moet je leven in harmonie met jezelf én je omgeving. Integriteit ziet er als volgt uit:

Wees loyaal aan mensen die er niet bij zijn. Roddel niet over hen en houdt zaken die in vertrouwen verteld zijn, geheim. Zorg ervoor dat je beloftes nakomt. Als je niet zeker weet of dat lukt, doe dan geen belofte. Heb je een weloverwogen belofte gedaan, maar kun je hem onverhoopt niet nakomen, leg het dan goed uit aan de ander en check of deze er oké mee is.

3. Verwachtingen verduidelijken
Als verwachtingen niet duidelijk zijn, kan dat ook leiden tot afname van vertrouwen. Als je bijvoorbeeld niet goed weet wat jouw rol op je werk is en welk resultaat je op moet leveren, kan dat leiden tot onbegrip en teleurstelling en daarmee neemt het vertrouwen af. Het is dus belangrijk dat verwachtingen in het begin al worden uitgesproken.

4. Op details letten.
Maak een klein gebaar. Mensen zijn gevoelig, in relaties zijn kleine dingen groot.

5. Je oprecht verontschuldigen voor een opname van de emotionele bankrekening
Maak excuses als je iemand verkeerd hebt behandeld. Doe dit oprecht en niet vanuit medelijden of eigen belang. Zorg ervoor dat je geen herhaalde excuses maakt, dan kom je niet oprecht over en doe je een opname van de bankrekening. Met de woorden van Stephen Covey: “Wat je met je gedrag creëert, kun je met een praatje niet wegnemen.”

Samenwerking: denken in termen van winnen/winnen
Als in een team door één of twee personen een bonus gewonnen kan worden, bijvoorbeeld voor de meest gehaalde targets, ga je uit van de filosofie winnen/verliezen. Dit zorgt echter voor rivaliteit in plaats van samenwerking. Wat iemand waard is, wordt bepaald door deze te vergelijken met iemand anders. Intrinsieke waarde geldt dan niet. Rivaliteit staat ook centraal in onderwijs (vergelijking van cijfers tussen leerlingen), sport en rechtspraak (winnen of verliezen).

Andersom zijn er ook mensen die uitgaan van verliezen/winnen. Zij hebben geen eisen, verwachtingen, visie. Ze willen vooral aardig gevonden worden. Ondertussen onderdrukken ze hun gevoel, hetgeen ze vroeg of laat gaat opbreken. Zowel winnen/verliezen als verliezen/winnen zijn een gevolg van onzekerheid. 

Als je denkt in termen van winnen/winnen, ga je voor samenwerking in plaats van rivaliteit. Je gaat ervan uit dat er voor iedereen genoeg is. Winnen/winnen is gebaseerd op principes in plaats van op macht. Als mensen niet gezamenlijk winnen, wint niemand.

Het is niet zo dat je altijd alleen maar moet kiezen voor de filosofie winnen/winnen. Als er bijvoorbeeld iets onbenulligs speelt en je vindt de relatie belangrijker, kun je voor de filosofie verliezen/winnen kiezen. Maar in elke situatie waarbij een wederzijdse afhankelijkheid is, is de enige juiste optie om te kiezen voor de basishouding winnen/winnen. Want als we niet allebei winnen, verliezen we allebei. Verliezen/verliezen is in geen enkele situatie een goede optie. 

Wel is het goed om in je achterhoofd te houden dat jullie er, ondanks jullie basishouding winnen/winnen, niet uit kunnen komen. Dan is er altijd nog de mogelijkheid van “winnen/winnen-of-geen-akkoord”. Alleen als jij je dit beseft, kun je blijven bij de grondhouding “winnen/winnen”. De één hoeft niet ten koste van de ander de zin door te drijven. Er hoeft geen akkoord te komen, waarbij er uiteindelijk een besluit wordt genomen waar beiden niet achter staan.