17 april 2023
Wat zijn jouw hoogste waarden en idealen?
Soms heb je in je leven momenten dat mensen die je dierbaar zijn ernstig ziek worden. Of dat ze zo oud zijn, dat je je afvraagt hoe lang je nog van hun aanwezigheid mag genieten. Op dit moment zit ik in zo’n periode. En dan denk ik zelf ook weer na over wat ik anders zou doen. Wat ik, als ik aan het einde van mijn leven ben en terugkijk, niet wil zien en vooral, wat ik wel wil zien.
Denk jij wel eens na over jouw afscheid? Over het einde van jouw leven? Wat wil je dat familie, vrienden, collega’s over jou zeggen? Over wie je was? Hoe jouw karakter was? Welke bijdragen en prestaties je geleverd hebt?
Ik snap dat dit niet het meest vrolijke onderwerp is. Toch wil ik dit onderwerp niet ongemoeid laten. Het zegt namelijk heel veel over waar jij heen wilt. Over wat jij het belangrijkste vindt in jouw leven. Als jij je een voorstelling hiervan maakt, kun je bij elke stap of beslissing die jij neemt, toetsen of dat aan jouw einddoel bijdraagt. Je kunt nog zo hard werken, actief en efficiënt zijn. Maar als je uiteindelijk op het verkeerde pad zit richting een bestemming die jij niet wilt, ben je niet effectief bezig.
Het begint allemaal met deze voorstelling. Hierin schep je een toekomstbeeld. Maar dat is niet genoeg om dit ook te realiseren. Daarvoor is meer nodig.
Twee scheppingen
Stephen Covey schrijft in zijn boek "De zeven eigenschappen van effectief leiderschap" dat we bij alles wat wat we willen bereiken, twee keer scheppen. Als je een grote reis of een kledingstuk wilt maken, een huis wilt bouwen of een bedrijf op wilt zetten, denk je eerst na over hoe het eindresultaat eruit moet zien. Pas als dat tot in detail duidelijk is, ga je het echt uitvoeren.
De eerste schepping is leiderschap, de tweede is management. Leiderschap is de goede dingen doen, management is de dingen goed doen. Management vraagt zich af hoe ze zo efficiënt mogelijk het pad bewandelen, leiderschap vraagt zich af of het wel het juiste pad is. Als ik het heb over management en leiderschap, heb ik het overigens niet alleen over leiderschap en management in een organisatie. Het geldt net zo goed voor jouw persoonlijk leven, zoals de voorbeelden hierboven al aangeven.
Als je voor beide scheppingen verantwoordelijkheid neemt, vergroot jij jouw Cirkel van invloed (zie voor een uitleg hiervan de eerste blog over de zeven eigenschappen van effectief leiderschap). Denk je er van tevoren niet goed over na, dan verklein je jouw Cirkel van invloed. Als mens kunnen wij verantwoordelijkheid nemen voor de eerste schepping. Onze kwaliteiten zelfbewustzijn, verbeelding en geweten geven ons deze mogelijkheid, zoals ik schreef in die eerste blog.
Als jij je zelfbewustzijn vergroot en met jouw geweten en voorstellingsvermogen het einde voor ogen ziet, kan het gebeuren dat je erachter komt dat jouw leven op dit moment niet overeenkomt met dat wat jij waardevol vindt. Je hebt jouw eerste schepping gebaseerd op anderen en omstandigheden. Maar dat kun je veranderen: met jouw voorstellingsvermogen kun je een ander script schrijven op basis van jouw waarden.
Gebruik je rechter hersenhelft
Om je eerste schepping te maken en met het einde voor ogen te starten, is het zoals Covey zegt, belangrijk je voorstellingsvermogen aan te spreken. Daarmee kom je namelijk in contact met jouw waarden. Hierbij gebruik je jouw creatieve/intuïtieve hersenhelft, dit is je rechter hersenhelft. (Als je met details bezig bent, met analyses gebruik je jouw linker hersenhelft. Hier zit de logica/het verbale).
Vind je het toch lastig om met het einde voor ogen te beginnen? Dan kun je starten met het schrijven van een persoonlijk statuut.
Persoonlijk statuut
Een persoonlijk statuut is al het ware jouw eigen Wetboek. Hierin staat wat jij wilt zijn (persoonlijkheid), wat je wilt doen (jouw bijdragen en prestaties) en wat de waarden en principes zijn die hier bijhoren. Zowel bij kleine als bij grote beslissingen en zelfs als emotie een grote rol speelt, kun jij je erdoor laten leiden. Het is een tijdloze handleiding.
Bij het schrijven van jouw persoonlijk statuut begin je bij de kern van jouw Cirkel van invloed. Vanuit deze kern kijk je naar de wereld. Hier bepaal je jouw visie en waarden en liggen de uitgangspunten voor jouw persoonlijk statuut.
Liggen geld, werk of jouw partner in de kern, dan maak je jezelf afhankelijk van iets buiten jou. Je ontleent jouw eigenwaarde bijv. aan anderen of het werk wat je doet, maar dit is een schijnzekerheid. Je geeft sturing aan jouw leven en neemt beslissingen op basis van wat anderen verwachten of bijvoorbeeld op basis van een financieel voordeel. Daarmee beperk je jouw kracht in handelen. Dit is niet het handelen vanuit jouw kern, jouw principes. In onderstaand schema is dat helder in beeld gebracht.
Vaak is er dan sprake van meerdere centra op basis waarvan je beslissingen neemt. Als je bijvoorbeeld de ene keer op basis van het centrum gezin en de andere keer op basis van het centrum geld beslist, ga je al slingerend door jouw leven. Je hebt geen vaste koers, geen stabiele kracht en geen gevoel van eigenwaarde. Het beste is dus één centrum te creëren, waaraan je een hoge mate van zekerheid, sturing, wijsheid en kracht kunt ontlenen. Van daaruit kun je proactief alle facetten van jouw leven op elkaar afstemmen. Dat centrum omvat jouw waarden, jouw principes.
Jouw centrum, jouw principes
Goede principes veranderen niet. Op goede principes kun je vertrouwen. Zelfs als er omstandigheden zijn waar geen principes gelden, voel je je toch zeker. Jouw principes zijn namelijk sterker dan die externe factoren.
Doordat jouw zekerheid gebaseerd is op juiste principes, laat jij je niet meer leiden door omstandigheden of door anderen. Je hebt een innerlijk kompas, omdat je weet waar je heen wilt en hoe daar te komen. Omdat je onafhankelijk bent van anderen en omstandigheden kun je, onafhankelijk van jouw beslissing, goed met anderen communiceren. Je voelt je op je gemak bij wat jouw beslissing ook is, omdat je deze vanuit jouw waarden hebt genomen. Je hebt een stabiele kern waarin je beschikt over een grote mate van zekerheid, sturing, wijsheid en kracht.
Schrijven van een Persoonlijk statuut
Voor het schrijven van een persoonlijk statuut is het belangrijk dat je er echt de tijd voor neemt. Het vergt zelfonderzoek en kan wel weken of maanden duren voordat je er echt tevreden over bent. Het moet tenslotte uitdrukking geven aan jouw hoogste waarden en idealen. Als jouw omstandigheden of denkbeelden veranderen en je het statuut wilt aanpassen, was het nog niet bij jouw hoogste waarden en idealen.
Door het schrijven van een persoonlijk statuut wordt je gedwongen om je prioriteiten goed te overdenken en je gedrag af te stemmen op jouw waarden. Je gedrag verandert en anderen zullen dat op gaan merken.
Bij het schrijven van een persoonlijk statuut kun je erachter komen dat je verschillende waarden hebt in de verschillende rollen en doelen die je hebt. Het maakt het daarom makkelijker om het statuut op te delen en per rol te beschrijven wie je in die rol bent en door welke waarden jij je daarin zou willen laten leiden. Hiermee wordt je statuut en daarmee jouw leven evenwichtiger.
Doorlopend proces
Het eindigt niet met het schrijven van een persoonlijk statuut. Het is een doorlopend proces. Om in stressvolle situaties in het dagelijkse leven bij jouw kern te blijven en je aan jouw statuut te houden, kun jij je rechter hersenhelft trainen. Je kunt je de situatie visualiseren met het einde voor ogen, hoe jij jezelf wilt zien en voelen. Leg dit heel gedetailleerd vast in een verklaring met de volgende bestanddelen:
- Persoonlijk,
- Positief geformuleerd,
- In de tegenwoordige tijd,
- Visueel,
- Met gevoel geschreven.
Als je dan in zo’n situatie terecht komt , ben je er al bekend mee en blijf je bij jouw kern. Visualiseren en vastleggen is een krachtige manier van programmeren. Je kunt jouw script, dat je tot nu toe had en niet meer klopt, ermee veranderen.
Andere statuten
Naast een persoonlijk statuut kun je als gezin of als (team in een) bedrijf ook een statuut maken. Jullie leggen hier jullie basisprincipes in vast. Wat zijn jullie gemeenschappelijke opvattingen? Wat zijn jullie kernwaarden? Voorwaarde voor effectiviteit daarvan is, dat het gedragen wordt door ieder gezins-/teamlid. Ieder lid doet en schrijft eraan mee. Een statuut dat de gemeenschappelijke waarden en opvattingen van iedereen weerspiegelt, schept een sfeer van eenheid en de wens van ieder lid om ernaar te leven.
Praktisch hulpmiddel
Om te eindigen waar ik deze blog mee begon: visualiseer wat je wilt dat verschillende personen over jou zeggen aan het einde van jouw leven. Vul onderstaand schema in met wat je in jouw visualisatie ziet.
Schrijf al je rollen op in de linker kolom. Gebruik hiervoor de cirkel met verschillende centra hierboven. Heb je de tabel compleet? Dan kun je deze gebruiken voor het maken van jouw verklaring. Hierin geef je aan hoe jij jouw einddoel gaat verwezenlijken en welke rollen het meest belangrijk voor je zijn.
Wat zijn jouw hoogste waarden en idealen? Welke principes van jou komen in de rechterkolom van het schema (en dus in het midden van de cirkel) te staan? Welke eerste stap naar het einddoel kun je nu zetten?
Vond je deze blog interessant? Mis niets van mijn volgende blogs over de zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen Covey en schrijf je in voor mijn nieuwsbrief.
Bron: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap – Stephen R. Covey