15 oktober 2021

10 Tips om hoogsensitiviteit als kwaliteit in te kunnen blijven zetten

Zie jij snel een samenhang in dingen? Heb jij het idee dat je alles beter waarneemt dan anderen, zoals stemmingen en lichaamstaal van anderen? Komen sfeer, emoties van anderen of andere zintuiglijke sensaties harder bij je binnen? Dan kan het zijn dat je hoogsensitief bent. Denk nu niet gelijk dat dit iets zweverigs is. Wetenschappelijke studies (o.a. van Prof. Dr. Elke van Hoof, klinisch psycholoog met specialisaties in trauma, stress, burn-out en hoogsensitiviteit) tonen aan dat het brein van iemand met kenmerken van hoogsensitiviteit actiever is. Het zenuwstelsel is gevoeliger, mensen die hoogsensitief zijn hebben grotere antennes.

Omdat in de meeste gevallen mensen met deze kenmerken de meer introverte types zijn, besteed ik in deze blog graag aandacht aan hoogsensitiviteit. Eerst geef ik je meer informatie over hoogsensitiviteit. Vervolgens lees je welke positieve kanten erbij horen en tot slot geef ik je 10 tips om overprikkeling bij hoogsensitiviteit te voorkomen, zodat jij het als kracht in kan blijven zetten.

Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit is het vermogen van het brein om subtiele informatie waar te nemen, deze intens te beleven én deze diepgaand te verwerken. Mensen met hoogsensitiviteit, ook wel Highly Sensitive People (HSP) genoemd, missen het filter wat mensen die niet hoogsensitief zijn wel hebben. Dat filter zorgt ervoor dat ze de binnenkomende informatie direct kunnen structureren. Mensen met hoogsensitiviteit moeten dit eerst verwerken en komen daarom bedachtzamer over.

Hoogsensitiviteit wordt snel bestempeld als zwak, overgevoelig, zweverig. Het is echter geen aanstellerij, geen ziekte of stoornis. Het is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk, net als introversie en extraversie. De meeste mensen met HSP-kenmerken zijn introverte types, alhoewel het ook voorkomt bij extraverte types. Zo’n 15-20% van de bevolking is hoogsensitief.

Omdat hoogsensitiviteit een aangeboren persoonlijkheidskenmerk is, kom je er dus niet vanaf als je dat zou willen. Daarom is het belangrijk om te leren wat de voordelen zijn van je hoogsensitiviteit, hoe je die in kunt zetten én wat je kunt doen om overprikkeling te voorkomen. Dat lees je hieronder, maar eerst zal ik het verschil tussen hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid uitleggen.

Wat is het verschil met hooggevoeligheid?
De termen hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid worden vaak door elkaar gebruikt. Toch zijn het 2 verschillende dingen volgens Elke van Hoof.

Hooggevoeligheid is een (over-) emotionele reactie op overprikkeling. Als je teveel prikkels binnen krijgt, bouwt de stress zich op. Je lichaam reageert vervolgens om aan te geven dat het teveel is geweest. Alles is teveel. Je krijgt een kort lontje, je wordt boos of verdrietig om het minste of geringste, irriteert je aan alles en iedereen en/of je bent angstiger dan normaal.

Niet alle mensen met HSP-kenmerken zijn hooggevoelig en andersom geldt dat niet alle mensen met hooggevoelige reacties HSP-er zijn. Ook mensen met bijv. een burn-out of een trauma, die jarenlang stress hebben opgebouwd, kunnen hooggevoelig reageren.

Overigens heeft een kerngroep van HSP-professionals in 2018 met elkaar afgesproken dat ze de termen hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid door elkaar gaan gebruiken om verwarring over de definities zoveel mogelijk te voorkomen. Voor de (over)emotionele reacties gebruiken ze de term overgevoelig en niet de term hooggevoelig, omdat het woord “hoog” staat voor “in hoge mate” en niet voor “te” of “over”. Ik vraag me echter af of je, door beide termen hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid door elkaar te gebruiken, niet juist in de hand werkt dat er een taboe op blijft rusten. Des te meer reden om nu de nadruk te leggen op de mooie eigenschappen van hoogsensitiviteit.

Hoogsensitiviteit als positieve eigenschap: hoe maak jij het verschil?
Wil je je hoogsensitiviteit inzetten als talent, dan is het belangrijk te weten wat de kwaliteiten en valkuilen hiervan zijn. Hoogsensitiviteit kan zich uiten in onderstaande kenmerken. Weet dat dit voor elke HSP-er anders is en niet alle kenmerken hoeven bij iedere HSP-er aanwezig te zijn.

• Je bent heel opmerkzaam, ziet sneller samenhang en je neemt meer details en non-verbale communicatie waar dan anderen;
• Je bent gevoelig voor de sfeer in een omgeving of groep, voor stemmingen en wordt hierdoor beïnvloed. Dit werkt niet alleen in negatieve maar ook in positieve zin. In een positieve omgeving kom je meer tot bloei dan een niet HSP-er. Gebeurt er iets leuks, dan geniet je als HSP-er daar nog intenser van;
• Jij hebt een groot inlevingsvermogen en een sterke intuïtie;
• Je kunt goed luisteren en hebt liever gesprekken met diepgang dan gesprekken die gaan over koetjes en kalfjes;
• Jouw zintuigen (je gehoor, wat je ziet, ruikt, je smaak, etc.) staan scherper afgesteld. Je kunt slecht tegen bijv. lawaai en drukte, tegen scherp eten, sterke parfums, bloederige of spannende films, scherp licht. Jij hebt de voorkeur voor een rustige omgeving, de kleuren en geuren van de natuur en wordt liever geraakt door mooie muziek, kunst of een mooie film;
• Jij wilt anderen graag helpen, bent dienstbaar en vergeet daarbij soms jezelf;
• Je bent plichtsgetrouw, verantwoordelijk en perfectionistisch;
• Je hebt een rijke belevingswereld (dagdromen, fantaseren, overwegen);
• Je hebt een brede belangstelling;
• Je bent stressgevoeliger, hebt meer moeite met werken onder druk of als je geobserveerd wordt;
• Je hebt meer tijd nodig om een keuze te maken, een besluit te nemen of met veranderingen om te gaan.
• Jij hebt meer dan anderen rust, orde en regelmaat nodig om in balans te blijven en overprikkeling te voorkomen.

Herken jij meerdere van bovenstaande kenmerken? Let dan eens op de positieve kanten hierin. Omdat jij bijv. eerder samenhang ziet tussen gebeurtenissen, inhoud of situaties en gevolgen snel doorziet, kun je sneller tot creatieve oplossingen komen. Of, omdat je stemmingen en sfeer goed aanvoelt en anderen wilt helpen, ben je in staat met de verschillen tussen mensen rekening te houden. Jij weet ze met elkaar te verbinden. Hoe mooi is dat!

De talenten horend bij jouw hoogsensitiviteit kun je echter alleen goed in blijven zetten als je goed voor jezelf blijft zorgen. Hieronder vind je 10 tips hoe je dat doet en overprikkeling als HSP-er voorkomt.

10 Tips om overprikkeling als HSP-er te voorkomen
Om je hoogsensitiviteit als kracht in te kunnen blijven zetten, is het belangrijk overprikkeling en daarmee (langdurige) opbouw van stress te voorkomen. Maar hoe doe je dat? Hier volgen de tips:

• Accepteer dat je hoogsensitief bent. Wees lief voor jezelf en leg je lat niet te hoog. Sta jezelf de ruimte toe om te wennen;
• Neem bij nieuwe doelen genoegen met kleine stapjes. Dan blijf je in je leerzone en schiet je niet door naar de paniekzone;
• Las met regelmaat pauzes in en trek je terug in een stille omgeving. Plan ze in je agenda in en kom deze afspraak met jezelf na;
• Neem na intensieve ervaringen met anderen of in drukke omgevingen extra pauzes en stiltemomenten;
• Onderzoek je eigen gedachtes over iets en plaats ze in de juiste context;
• Maak onderscheid tussen wat bij jou hoort en wat bij de ander hoort. Dit geldt voor zowel verantwoordelijkheden als emoties;
• Neem een dagdeel per dag “me-time” en doe iets waar je van oplaadt. Denk aan muziek luisteren, wandelen in de natuur, yoga of mindfulness doen, creatief bezig zijn of een boek lezen. Hiermee kom je weer makkelijker bij je gevoel, waardoor je beter kunt reflecteren op de mate van tevredenheid over jouw leven en wat je zou willen aanpassen;
• Ontlaadt door te sporten, liefst met korte felle bewegingen; dan bouw je de opgebouwde adrenaline af en kun je weer ontspannen;
• Leer je eigen grenzen kennen en op tijd aan te geven;
• Leer op tijd te luisteren naar de signalen van jouw lichaam.

Het is dus belangrijk te werken aan jouw persoonlijke ontwikkeling. Je leert jezelf dan beter kennen. Je kunt de signalen die je ziet en hoort in jouw omgeving dan op de juiste manier benoemen en gebruiken. En als je toch een keer overdonderd wordt, weet je hoe te handelen. Jij weet dan wat jouw kwaliteiten en je valkuilen als HSP-er zijn én hoe je hiermee om kunt gaan.

Wil je hier meer over weten of eens vrijblijvend kennis maken? Neem dan contact met mij op.